استغفار در قرآن
در این نوشتار استغفار به معنی طلب غفران و آمرزش، در قرآن و احادیث مورد بررسی قرار می‌گیرد. خداوند در سوره نساء آیه 110 می‌فرماید:
« و من یعمل سوءا او یظلم نفسه ثم یستغفرالله یجد الله غفوراً رحیما ً» هرکه کار زشتی مرتکب شود یا بر خویش ظلمی روا دارد و سپس بخشش از خداوند کند، خدا را آمرزنده و مهربان خواهد یافت.
استغفار، مخصوص انسانها و جنیان
انسان و جن به دلیل داشتن اختیار مورد مواخذه قرار می‌گیرند (در حالی که سایر مخلوقات چنین نیستند) و هم بدین دلیل اجازه استغفار به آنان داده شده است. تمام مخلوقات طبق مفاد آیات و روایات، خدا را تسبیح می‌گویند و عبادت می کنند و حتی نماز می گذارند، هر چند که ما انسانها از درک تسبیح آنها ناتوانیم.
« والنجم والشجر یسجدان » ستاره و درخت بر او سجده می کنند.
« کل قد علم صلوته و تسبیحه » هر موجودی می‌داند نماز و تسبیحش را.
« یسبح الرعد بحمده » رعد و برق ، تسبیح پروردگارش را می گوید.
« ان من شی ءٍ الا یسبح بحمده و لکن لا تفقهون تسبیحهم » هیچ موجودی نیست، مگر آنکه تسبیح او را می‌گوید، ولیکن شما تسبیح آنان را درک نمی کنید.
« یسبح له ما فی السموات و ما فی الارض» هر آنچه در آسمانها و در زمین است، تسبیح خدا را می گوید.
سحر گنجشگکان در جیک جیکند
به تسبیح خدای لا شریکند
عارف مرغانست لک لک ، لک لکش دانی که چیست؟
ملک لک و الامر لک و الحمد لک یا مستعان
لذا حضرت علی(ع) می‌فرماید: استغفار درجه علیین است.
البته قرآن در مورد ملائک می فرماید:
« ویستغفرون لمن فی الارض » و فرشتگان برای اهل زمین استغفار می کنند.
اولیاء خدا به چه دلیل استغفار می کنند؟
در پاسخ باید گفت: استغفار تنها به منظور بخشش گناهان صورت نمی‌گیرد، بلکه کارکرد و تاثیرات دیگری نیز دارد که ذیلاً اشاره می شود:
الف) استغفار مایه آرامش دلهاست.
پیامبر(ص) می فرماید: « انه لیغان علی قبلی و انی لا یستغفر الله سبعین مره» هرگاه قلبم می گیرد و دلتنگ می‌شوم 70 بار خدا را استغفار می کنم.
ب) استغفار سبب افزایش رزق و روزی انسانهاست، چه روزی مادی و چه روزی معنوی.
سوره هود آیه 3 « وان استغفروا ربکم ثم توبوا الیه یمتعکم متاعاً حسناً ال اجل مسمی و یوت کل ذی فضل فضله و ان تولوا فانی اخاف علیکم عذاب یوم کبیر»
و از پروردگارتان طلب بخشش کنید و به سوی او باز گردید تا در دوران زندگی از متاعهای نیکو بهره‌مندتان سازد و هر صاحب فضل را ببخشد آنچه را که شایسته است و اگر چنین نکنید من از عذاب قیامت بر شما بیمناکم.
